بررسی تئوری‌های پیرامون TENET، اثر جدید کریستوفر نولان
"به قلم حسین عابدی"
صحبت از سینمای مدرن در غرب و به خصوص هالیوود که پیش می‌آید، نادیده گرفتن تأثیر «کریستوفر نولان» غیرممکن است! نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردانی با اصالت بریتانیایی که تقریباً ۲ دهه در سطح اول هالیوود با همکاری برادر و همسرش مشغول به فعالیت است. همین مدت زمان برای او کافی بود تا با سبکی منحصربفرد در فیلمسازی و تولید آثاری که هم درمیان مخاطبان و هم از نظر منتقدان بارها مورد ستایش قرار گرفته‌اند، خود را در کلاس بهترین فیلمسازان قرار داده و درمیان مخاطبان نیز از محبوبیتی کم‌نظیر برخوردار شود.
زمستان سال گذشته بود که تیزر اثر جدید نولان با نام "TENET" منتشر شد و مخاطبان را اندکی با فاز کلی این اثر و شرایط هنرپیشگان حاظر درآن—من جمله جان دیوید واشنگتن و رابرت پتینسون—آشنا ساخت. پس از آن تا ماه ها انتشار اطلاعات پیرامون این اثر، قطره چکانی باقی ماند تا اینکه سرانجام رابرت پتینسون و جی‌دی واشنگتن به برخی پرسش ها پیرامون این اثر پاسخ دادند و سپس اولین تریلر رسمی از آن منتشر شد. تریلری که مانند تریلرهای چند مورد از آثار قبلی نولان، زیر نظر خودش تدوین شده و طبق معمول به هیچ کدام از سؤال های ایجاد شده در رابطه با خط کلی داستان پاسخی نداد که هیچ ، بلکه پرسش های جدید و عمیق‌تری را نیز به آن‌ها اضافه کرد. با این وجود ما تصمیم بر آن گرفتیم که چندی از محتمل ترین تئوری هایی تابحال پیرامون این اثر شکل گرفته است را بررسی کنیم.
مبحث «وارونگی زمان»
قبل از بررسی این موضوع در قالب این اثر ، ابتدا به صورت خلاصه به این سؤال پاسخ می‌دهیم که وارونگی زمان چیست؟
وارونگی زمان یک مفهوم واقعی‌ست که سال‌ها توسط فیزیکدانان مورد مطالعه قرار گرفت و تا مدت ها اینگونه تعریف می‌شد که عامل شکل گیری و پیش‌روی دنیای واقعی ، تقارن در دنیای آینه‌ای بود که درآن زمان معکوس حرکت می‌کند و قوانین فیزیک در آن با دنیای واقعی تفاوتی ندارد. تا اینکه ثابت شد امکان دارد تقارن در جریان وارونگی زمان اعمال نشود و همینطور امکان دارد واکنش‌ها در حین گذر زمان به جلو با واکنش ها در حین حرکت معکوس آن، متفاوت باشند.
با توجه به موضوعات اشاره شده، می‌توان گفت مهم‌ترین و بارز‌ترین نکته در رابطه با خط اصلی داستان در تریلر منتشر شده، در سؤال و جواب کوتاهی که بین شخصیت های فعلا بی‌نام جی‌دی واشنگتن و رابرت پتینسون صورت گرفت، نهفته است…
-پتینسون :« سفر در زمان؟ »
-واشنگتن :« نه . وارونگی (زمان) »
به نظر می‌رسد که گزاره اصلی این اثر را مبحث وارونگی زمان تشکیل داده است و اکنون با توجه به دانسته‌هایمان از وارونگی زمان می‌توان تا حد زیادی به برداشتی بهتر از اتفاقات در جریان در تریلر منتشر شده، رسید. طوریکه مفهوم تقارن را می‌توان حتی در نام این اثر نیز مشاهده کرد و در لوگوی رسمی فیلم نیز کاملا به صورت واضح به این نکته اشاره شده است. گویا مفهوم زمان و دستکاری کردن آن به بخشی از سرگرمی های نولان تبدیل شده است و این اثر نیز قرار است راه "Inception" و "interstellar" و همچنین اولین اثر شاخص نولان در هالیوود یعنی "Memento" را ادامه دهد. البته اینبار با یک پیچش داستانی جدید.
با توجه به نکات بالا می‌توان در نهایت به این تئوری رسید که شاید TENET یک تکنولوژی برای جابه‌جایی بین دنیای واقعی و دنیای آینه‌ای‌ست که در آن زمان بصورت معکوس حرکت کرده و صاحبان این تکنولوژی از این قابلیت برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرده‌اند. از طرفی شاید این قابلیت باعث آسیب زدن بر مبنای یکپارچگی زمان شده و شخصیت‌های اصلی ما به دنبال راهی برای درست کردن آن هستند.
شخصیت اصلی از منابع قابلیت معکوس کردن جهت زمان است
درحال حاظر تنها اطلاعاتی که کاملاً بر آن‌ها واقفیم، یکی مأموریت اصلی شخصیت جی‌دی واشنگتن است که گویا درپی جلوگیری از وقوع جنگ جهانی سوم است. نکته دیگر هم قابلیت حرکت در جهت مخالف زمان است که البته هنوز دلیل یا عامل اصلی آن مشخص نشده است ولی با توجه به بخش های مختلف تریلر می‌توان مطمئن بود که شخصیت اصلی به آن دسترسی داشته و می‌تواند از آن به سود خود استفاده کند.
با توجه به این نکات می‌توان این تئوری را در نظر گرفت که شاید واشنگتن به نوعی یکی از منابع این قابلیت محسوب می‌شود و پروژه TENET برای استفاده از این قابلیت برای رسیدن به اهداف بزرگ برنامه ریزی شده است. روایتی مشابه با این تئوری را در "Inception" نیز شاهد بودیم که در آن شخصیت دومینیک کاب با بازی لئوناردو دی‌کاپریو، دارای قابلیت خاصی بوده که به دلایل شخصی و با همکاری یک کمپانی بزرگ، بدنبال گسترش دادن آن قابلیت به سطوح جدیدی رفت. اینجا هم ممکن است به نوعی با روایتی نسبتاً مشابه فقط با قابلیت های جدید و هدفی متفاوت رو‌به‌رو باشیم.
دنیا کاملا به صورت معکوس در جریان است!
این تئوری که جز جذاب‌ترین و دیوانه وارترین تئوری های پیشنهاد شده تا کنون به شمار می‌رود، اینگونه است که این احتمال وجود دارد که این فیلم به نوعی راه "Memento" را دنبال کند. فقط با این تفاوت که در آن اثر شخصیت اصلی پس از یک حادثه تلخ و از دست دادن همسرش، حافظه کوتاه مدت خود را از دست داده و فیلم به صورت کلیپ های کوتاه و به صورت معکوس درجریان داستان اجرا می‌شد. اما اینجا قضیه از این قرار است که جی‌دی واشنگتن که گویا از محافظان شخصی مهم به شمار می‌رود که کشته شدن اون نقش مهمی در شکل گیری جنگ جهانی سوم دارد. او در انجام کار خود ناموفق بوده و بشدت مجروح می‌شود ولی پس از مدتی به لطف تکنولوژی یا فرایندی به نام TENET به هوش آمده. فقط اینبار در دنیایی که به جز او و افراد مشخصی که مرتبط با این فرایند یا تکنولوژی هستند، کل دنیا به صورت معکوس در جریان است و اینبار دست اندرکاران این فرایند با استفاده از او و شخصیت رابرت پتینسون که مأمور ویژه خودشان به نظر می‌آید، قصد جلوگیری از اتفاقات را دارند.
این تئوری شاید در نگاه اول بیش از حد دیوانه‌‌وار به نظر بیاید اما با سابقه‌ای که از نولان و آثار او سراغ داریم، به هیچ وجه نمی‌توان این تئوری را نادیده گرفت.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که تمام مواردی که تا به حال به آن اشاره شد، صرفاً محتمل ترین برداشت‌های حاصل از اطلاعات خام و ریزی است که تا به حال از این اثر منتشر شده است و از طرفی به صراحت می‌توان گفت در مواجه با نولان همیشه باید انتظار غیرقابل پیش‌بینی ترین نتایج را در اثر نهایی داشت.